【typhu88】Vaccine sống giảm độc lực hoạt động như thế nào
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), vaccine sống giảm độc lực có nguồn gốc từ virus hoặc vi khuẩn tự nhiên, nhưng chúng đã được làm suy yếu đi trong phòng thí nghiệm, thường bằng cách nuôi cấy lặp đi lặp lại. Ví dụ, virus sởi được sử dụng để làm vaccine hiện nay đã được phân lập từ mẫu máu của một bệnh nhi mắc sởi vào năm 1954. Gần 10 năm sau đó, virus sởi được phát triển thành vaccine và được cấp phép lưu hành tại Mỹ.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàKhi tiêm vaccine, một lượng tương đối nhỏ virus hoặc vi khuẩn được sử dụng sẽ nhân lên trong cơ thể người để kích thích phản ứng miễn dịch. Dù đây là vaccine sống, giảm độc lực tái tạo, chúng thường không gây bệnh như virus, vi khuẩn dạng tự nhiên. Phản ứng miễn dịch đối với vaccine sống, giảm độc lực hầu như giống với phản ứng do nhiễm trùng tự nhiên tạo ra vì hệ thống miễn dịch không phân biệt được giữa virus suy yếu từ vaccine và virus hoang dã.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnà
Bác sĩ tiêm vaccine cho một bệnh nhân tại phòng khám. Ảnh: Freepik
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàVaccine sống, giảm độc lực có thể tạo ra miễn dịch ở hầu hết người bệnh chỉ với một mũi tiêm. Tuy nhiên, có một tỷ lệ nhỏ người được tiêm không phản ứng với liều đầu tiên của vaccine sống, giảm độc lực (chẳng hạn như vaccine sởi - quai bị - rubella MMR), do đó họ được khuyến nghị tiêm liều thứ hai để tăng khả năng miễn dịch trong cơ thể. Vaccine sống, giảm độc lực được sử dụng bằng đường uống cần nhiều hơn một liều để tạo ra khả năng miễn dịch.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàSo với vaccine bất hoạt, vaccine sống tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh hơn, kéo dài hơn. Loại vaccine này mang lại hiệu quả bảo vệ lâu dài (có thể suốt đời) mà không cần bổ sung liều ở tuổi trưởng thành. Các loại vaccine sống giảm độc lực phổ biến bao gồm: vaccine cúm sống giảm độc lực, vaccine sởi - quai bị - rubella, vaccine bại liệt, đậu mùa, thủy đậu, sốt vàng, viêm não Nhật Bản, zona, rota...
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàDo rất dễ bị hư hại bởi nhiệt độ và ánh sáng, vaccine sống phải được bảo quản và xử lý cẩn thận.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàNhững người không nên sử dụng vaccine sống
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàVaccine sống, giảm độc lực có thể gây nhiễm trùng nặng hoặc tử vong do sự sao chép không kiểm soát được của virus hoặc vi khuẩn trong vaccine ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, ví dụ người bị bệnh bạch cầu, người đang phải điều trị bằng một số loại thuốc hoặc nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người như bệnh nhân HIV.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàNhóm người này có thể không có khả năng ức chế sự nhân lên của virus sống, từ đó dẫn đến biến chứng nặng sau tiêm. Do đó, những người bị suy giảm miễn dịch hoặc ức chế miễn dịch lâm sàng nên hoãn tiêm vaccine sống giảm độc lực cho đến khi chức năng hệ miễn dịch được cải thiện.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàVới phụ nữ mang thai, giới khoa học còn nhiều tranh cãi về tác động của vaccine sống giảm độc lực. Do là đối tượng nhạy cảm, rất ít nghiên cứu lâm sàng về thuốc và vaccine nói chung được thực hiện trên phụ nữ có thai.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnà
Vaccine sống giảm độc lực được chống chỉ định tiêm cho phụ nữ mang thai. Ảnh: Unsplash
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàVề mặt lý thuyết, việc tiêm vaccine sống giảm động lực cho phụ nữ mang thai có thể ảnh hưởng bất lợi đến sự phát triển của bào thai. Một số vaccine sống giảm độc lực như thủy đậu, sởi - quai bị - rubella, lao, viêm não Nhật Bản, thương hàn, zona thần kinh, rota... được chống chỉ định tiêm trong thời kỳ mang thai.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàPhụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nên chủ động tiêm các loại vaccine này trước khi mang thai tối thiểu một tháng, tốt nhất là trước 3 tháng.
ốnggiảmđộclựchoạtđộngnhưthếnàHoài Phong
(Theo CDC, News Medical)